نوچەنێت
پارتی مەكتەبی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستان رایگەیاند لەسەر بنەمای دەستپێشخەری مەسعود بارزانی، سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان “رێكخستنەوەی دامەزراوەكان، باشترین رێگەچارە و بژاردەیە بۆ چارەسەری كێشەكانی هەرێم”.
دەقی پەیامەكەی مەكتەبی سیاسی پارتی:
راپەڕینی گەلی كوردستان لە ئاداری ١٩٩١دا، بەرەنجامی خەباتی سیاسی و پیشمەرگایەتی گەلی كوردستان و درێژكراوەی شۆڕشی رزگاریخوازیی نیشتمانی بوو كە لە دژی زوڵم و ستەمو ژێردەستەیی و لەپێناوی ئازادی و دیموكراتی مێژوویەكی پڕشنگداری، بە قوربانیدانی رۆڵەكانی تۆمار كردبوو.
راپەڕین وەڵامدەرەوەی ئیرادەی گەلێك بوو كە حكومەتە شۆفێنییە یەك لەدوای یەكەكانی عێراق بە هاوكاری داگیركەرانی دیكەی نیشتمانی كوردستان لە ناوچەكەدا، ویستیان بەئەنفالكردن و كیمیابارانكردنی جینۆسایدی بكەن. بەڵام دەرەنجام ئەوان لەناوچوون و گەلی كوردستان سەربەرزانە هەموو قۆناغە دژوارەكانی بڕی و بە هەورازە سەختەكاندا هەڵزنا وپەرلەمانی پێكهێنا و حكوومەتی دامەزراند و سەركەوتنی یەك لەداوای یەكی هەڵچنی، بەو هۆیەشەوە كۆمەڵگای نێودەوڵەتیش متمانەی خۆی پێ بەخشی و بۆ پەیڕەوكردنی بەرژەوەندیهاوبەش رووی لە هەرێمی كوردستان كرد.
گەلی كوردستان كە خودان شانازییەكانی راپەڕینە شكۆدارەكەی ئاداری ١٩٩١ە بنەماكانی دیموكراسی سیاسی و كرانەوەی بەرامبەر گۆڕانكارییەكانی جیهانی هاوچەرخ ورووبەڕووبوونەوەی تیرۆر و فیكری توندڕەوی و شێوازە جۆراوجۆرەكانی رەگەزپەرستی كردە ئایدیای خۆی بۆ دامەزراندنی پێگەكانی دوارۆژی. بۆ بەدیهێنانی هەر یەك لەوپرینسیپانەیش دامەزراوە سەروەرییەكان و سەرۆكایەتی هەرێمی كردە سیمبولی نیشتمان و گەلێكی فرە نەتەوە و فرە ئایین كە لەژێر یەك ئاڵادا پێكەوە دەژین و پێكەوە كار بۆ ئایندەیەكیگەشتر دەكەن و قۆڵی مەردایەتییان لێ هەڵكردووە بۆ پاراستنی سەروەرییەكان و پیشخستن و گەشەكردنی زیاتر.
لە كاروانی پێشڤەچووی ئەنجامەكانی راپەڕیندا، گەلی كوردستان لە رێی نوێنەرایەتی سیاسی خۆیەوە دوای رووخانی رژێمی فاشی بەعس، بەشداری كارای لە پێكهێنانەوەی دەوڵەتی عێراقدا كرد لەسەر ئەو بنەمایە كە دەبێتە دەوڵەتی هەمووانی خودان دەستوور و ئیتر دیكتاتۆرییەتی سیاسی و هەژموونی نەتەوەیەك بەسەر نەتەوەكانی دی نامێنێ و كۆتایی بە زوڵمیئایینی و مەزهەبی دێت و سامانی وڵات بۆ خۆشگوزەرانی و گەشەكردنی ئابووری بەكاردەهێنرێ نەك جەنگ و ماڵوێرانكردن، بەڵام ئەوانە نەهاتنە دی و جارێكی دیكە مەیل و خولیایدیكتاتۆریی سەریهەڵدایەوە و شەڕی مەزهەبی عێراقی گەیاندە لێواری داڕمان و هەموو توانستە ئابوورییەكان بۆ درێژەدان بە خوێنڕشتن خەرج كرایەوە و دواجار پشتكرایەوە بنەماكانیتەوافوق و پێكەوەژیانی ئاشتییانە و دەستكرایەوە بە سزادانی گەلی كوردستان لە رێی بڕینی بودجە و مووچەی فەرمانبەرانییەوە.
لەبەرئەوەی گەلی كوردستان و حكومەتی هەرێم تەسلیم بە سیاسەتی مل پێ كەچكردن نەبوون و بە ئیرادەیەكی نیشتمانیی پۆڵایین و بڕیاری دروستەوە بەرەنگاری بوونەوە، بۆیەپیلانگێڕی دژی گەلی كوردستان بەوەندەوە نەوەستا بەڵكو شەڕێكی نەگریسی مەترسیداری كرا بە تووشەوە و دڕەندەترین رێكخراوی پڕ چەكی لە چەكەكانی سوپای شكستخواردوویعێراق، بە درێژایی سنوورەكەی كرا بە گژدا. هەروەها حكومەتی عێراق پشتی كردە نزیكەی دوو ملیۆن ئاوارەبووی شەڕی مەزهەبی و روویان لە هەرێمی كوردستان كرد و گەلیكوردستانیش جگە لە شەڕی دلێرانە بەرامبەر تیرۆریستان دەبوا ئەو هەموو ئاوارەیەش بەخێو بكات و بپارێزێ. هەڵبەت لە قۆناغی داهاتووی ئەو شەڕەدا دەركەوت كە ئەم شەڕە تەنیاشەڕیكی خۆجێیی سنووردار نییە، بەڵكو شەڕێكی نێودەوڵەتییە كە چارەنووسی هەموو جیهانی ئازاد و پیشكەوتووی پێوە بەندە، ئیتر گەلی كوردستان بووە پارێزەری ژیان و ئاسایشیجیهان و داڕێژەرەوەی ناوچەكە و هەموو ستوونەكانی واقیعێكی نوێ لە شوێنی ئەو واقیعە دژوارەی زیاتر لە سەدەیەكە گەلانی ئەم ناوچەیەی كردۆتە قوربانی سیاسەتە شۆفێنییە دژیمرۆڤایەتییەكان.
ئێستا دوای تێپەڕینی ٢٦ ساڵ بەسەر راپەڕینی گەلی كوردستاندا و پاش كەڵەكەبوونی ئەزموونەكانی خۆمان لە جۆری پەیوەندیمان لەگەڵ بەغداد و حوكمڕانیی خۆماڵی و ئاستیپەیوەندییەكانمان لەگەڵ كۆمەڵگای نێودەوڵەتی و رۆلمان لە داڕشتنی سیاسەتی هەرێمایەتی و جیهانیدا، قۆناغێكی نوێی بەدیهێنانی ئامانجەكانی راپەڕین پێگەیشتووە و پێویستە ئەم دەرفەتەبە وریاییەوە بقۆزینەوە و نەهێڵین بێ بەرهەم تێبپەڕێت. هەروەها لە ئەنجامی شەڕی دلێرانەی پێشمەرگەی كوردستان و تێكشكاندنی دەوڵەتی تیرۆر، كۆمەڵگای نێودەوڵەتی بەرچاویرۆشن بۆتەوە بەرامبەر بە رەوایەتی دۆزی نیشتمانیی گەلی كوردستان و ئەو حەقیقەتە حاشاهەڵنەگرەی كە ئەم گەلە گەلێكی ئاشتیخوازی ژیاندۆستە و هەنگاوەكانی تەریبە بە هەنگاوەكانیجیهانی هاوچەرخ و پرینسیپ و دیدگاكانی مەدەنیانەیە و دەیەوێ دراوسێی باشی گەلانی ناوچەكە و دۆستی باشی وڵاتان بێ و رێز لە سەروەرییەكانیان بگرێ و چالاكترین رایەڵەیپەیوەندی و هاوبەرژەوەندی لەگەڵ هەموواندا راكێشێ، بۆیە پشتیوانی لە ئیرادەی ئازادانەی گەلەكەمان بۆ بڕیاردان لە چارەنووسی خۆی دەكەن.
كەواتە ئەم قۆناغە قۆناغی گەیشتنە بە ترۆپكی ئامانجەكانی راپەڕین كە سەربەخۆیی كوردستانە.
ژێردەستەیی هۆكاری هەرە بنەڕەتی هەموو زوڵم و ستەمێكە كە بەرامبەر گەلەكەمان كراوە، بۆیە گەیشتن بە لووتكەی ئامانجەكانی بزووتنەوەی ئازادیخوازیی نیشتمانیمان،بەرجەستەكردنی ئیرادەی گەلی كوردستانە و تێگەیشتنی واقیعبینانەیە لە دۆخی دەوڵەتی عێراق كە نوخبەی سیاسی دەسەلاتدار هەرگیز نەیویست ببێتە دەوڵەتی پێكەوەژیانی ئاشتییانە وشەراكەتی راستەقینە، بەڵام ئێمە دەتوانین لەرێی دانووستان و گفتوگۆی راشكاوانەوە لەگەڵ ئاواندا ببینە دوو دراوسێی باشی یەكتر.
گەلی ئێمە كە ئامادە بووە بۆ پێكەوەژیان هەموو شێوازەكانی رێكخستنی دەوڵەت لەگەڵ برا عەرەبەكانی تاقی بكاتەو و هەموو جارێكیش بە هەڵگەڕانەوەی دەسەڵاتداران لە گەلیكوردستان كۆتایی هاتووە، ئیتر شێوازێك نەماوە بۆ تاقیكردنەوە، بۆیە باشترین بژاردە ئەوەیە كە پێكەوە بنەماكانی پێكەوە هەڵكردنی هاوبەرژەوەندی پەیڕەو بكەین وەكوو دوو دەوڵەتیدراوسێ یان هەر شێوازێكی دیكە كە گەلەكەمان لە ریفراندۆمدا بڕیاری لەسەر دەدات.
وڵاتانی ناوچەكەیش پێویستە رێز لەم بژاردەیە بگرن و مامەڵەیەكی دروست لەگەڵ ئەم گۆرانكارییە حەتمییە بكەن كە روودەدات و پێكەوە بەرژەوەندی هاوبەش دابڕێژین و دەرگا لەسەرئایندەیەكی ئارام لە ناوچەكەدا بكەینەوە و دوور لە خۆسەپاندن و پیلانگێڕی و كیشەنانەوە، دەڤەرێكی نوێ بنیات بنێین كە مایەی سەقامگیری و ئاشتەوایی بێت بۆ ناوچەی رۆژهەڵاتیناوەڕاست و گشت جیهان.
لەم بۆنەیەشدا و لەپێناو گەیشتن بە سەربەخۆیی رێكخستنەوەی ناوماڵی كوردستان لە دیدگای ئێمەوە، لە پارتی دیموكراتی كوردستان لەسەر بنەمای بەرنامەی سەرۆك بارزانی بۆچارەسەركردنی كیشەكان بە رێكخستنەوەی دامەزراوەكان، باشترین رێگەچارە و بژاردەیە كە گەلەكەمان ساز و ئامادە دەكات بۆ پێشوازی لە سەربەخۆیی و كاركردن لە قۆناغێكی نوێیپێشكەوتووی خەباتیدا. هەر ئەم بژاردەیەش كوردستان دەپارێزێ لە پیلانگێڕیی ئیقلیمی كە نیازیەتی هەنگاوەكانی سەربەخۆییمان دوابخات و هەندێ گروپ و هێزی چەكدار و میلیشیاییمەزهەبی بەكاردەهێنن بۆ ئاژاوەنانەوە و دروستكردنی پشێوی كە دەرەنجام دەرگا لەسەر دەستێوەردانی هەمەچەشنە لە دژی گەلەكەمان دەكەنەوە.
گەلی كوردستان راپەڕیوە و قوربانی بەخشیوە و لە جیاتی خۆی و هەموو جیهان شەڕی داعشی سەربەرزانە بردۆتەوە و نەیهێشتووە بكرێتە بەشیك لە شەری مەزهەبی بێزراو لە عێراقو ناوچەكەدا، بۆیە لە چوارچێوەی گۆڕانكارییە جیۆسیاسییەكاندا سەربەخۆیی مافی رەوایەتی. هەروەها خۆی خاوەنی نیشتمان و دەستكەوتەكانییەتی و حكومەتی هەرێم حكومەتی خۆیەتیو بەرپرسیارە لە بەڕێوەبردنی وڵات، دەبێ رێز لە ئیرادەی ئەم گەلە بگیرێ، چونكە مێژوو سەلماندوویەتی هیچ كەس و لایەنێك بە وەسی لەسەر خۆی قبووڵ ناكات و شێلگیرانەشهەنگاو بۆ پێشەوە دەنێ و كۆسپەكان تێدەپەڕێنێ و سەركەوتنیش هەر بۆ ئەو دەبێ و ئەوانەیشی رۆژێك لە رۆژان بوونەتە تەگەرە لە رێیدا شەرمەزاری مێژوو دەبن وەكوو ئەوانی پیشخۆیان.
گەلی كوردستان لە یادی بیست و شەش ساڵەی راپەڕیندا دووپاتی دەكاتەوە كە گەلێكی ئاشتیخوازە و دەستی دۆستایەتی بۆ هەموو گەلانی ناوچەكە و جیهان رادەكێشێ و پابەندە بە گشتپرینسیپە نێودەوڵەتییەكانی مافی مرۆڤ و هاوسێیەتی باش و دژی تیرۆر و رەگەزپەرستی و دەستوەردان لە كاروباری ناوخۆی ئەوانی تردا دەوەستێتەوە…
كوردستان نیشتمانی پێكەوەژیانی ئاشتییانەی نێوان هەموو پێكهاتە نەتەوەیی و ئایینی و ئایینزاكان بووە و هەروا دەمێنێ…
دروود بۆ شەهیدانی راپەرینە شكۆدارەكەی ئاداری ١٩٩١، لە شاری رانیەی دەروازەوە تا كەركوكی دڵی كوردستان….
سڵاو و دروود بۆ شەهیدانی رێی رزگاری و هەموو ئەو قارەمانانەی گیانی خۆیان لە شەڕی دژی تیرۆرستانی داعشدا بەخشی…
سڵاو بۆ پێشمەرگە دلێرەكانی كوردستان..
شكۆدار بێ یادی راپەڕین…
مەكتەبی سیاسی
پارتی دیموكراتی كوردستان
