نوچەنێت: دیپلۆماسی ئێرانی
نوسەر: بارام وەلەد بەگی/ بەڕێوەبەری ئەنستیتۆی فەرهەنگی کوردستان
سەردانی دوو رۆژەی شاندی حکومەتی هەرێمی کوردستان بۆ تاران، بە سەرۆکایەتی نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکوەزیرانی هەریمی کوردستان و پێشوازی فەرمی و ماناداری بەرپرسانی کۆماری ئیسلامی ئێران لە ناوبراو؛ دەبێتە هۆی چارەسەرکردنی زۆربەی کێشەکانی نێوان بەغدا و هەولێر، کە بوو بە سەردانێکی مێژوویی.
دوای ئەنجامدانی ریفراندۆم بۆ سەربەخۆیی کوردستانی عێراق و دوورییەک، کە لە نێوان ئێران و هەرێمی کوردستان دروست ببوو، بە سەردانی قاسم سولیمانی بۆ هەرێمی کوردستان و چاوپێکەوتنی لە گەڵ مەسعود بارزانی و سەردانی نێچیرڤان بارزانی بۆ تاران، پەیوەندی دوو لایەنە بە لوتکە نزیک دەبێتەوە و پێچەوانەی بۆچوونی نەیارانی کۆماری ئیسلامی و هەرێمی کوردستان، دوو لایەن پێیانوایە، ئەم پەیوەندییە مێژووییە لە لە لوتکە راگرن و پەیوەندی ستراتیژی لە جێگەی کێشە کاتییەکان دابنێن.
قسەی دکتۆر عەلی لاریجانی، سەرۆکی پەرلەمانی ئێران، لەسەر بنەمای ئەوەی، کە ئێران و کوردستان پەیوەندییەکی ستراتیژیان هەیە و دەبێ ئەم ستراتیژە بەنرخە پارێزراو بێت؛ بۆچوونێکی ستراتیژە و ئەڵقەی ونبووی ئەو ساڵانەی ئێران و کوردستان، کە دەتوانرێ لەسەر هەموو پەیوەندییە مێژووی، کەلتوری و دیپلۆماسی گشتگیر بکرێ و ئێران و کوردستان، بەو شێوەیە لە تەنیشت یەکەوە بەسەر کێشە و جیاوازییەکانی خۆیان زاڵ و پەیوەندی کۆنی تاران و هەولێر باس بکەن و نەبوونی پەیوەندی داوی ریفراندۆم پڕ بکەنەوە. چونکە ئێران لە چارەسەرکردنی کێشەی هەولێر- بەغدا دەتوانێ رۆڵی مێژووی و کاریگەر ببینێت.
ئێران هەرێمی کوردستان دەتوانن، بەغدا لە قەیرانی بەردەمی، کە هەڵبژاردنەکانی داهاتووە، لە بەرامبەر نەیارانی کلاسیکی ئێران، تورکیا و عەرەبستان (سعودیە)، کە جیاوازترە لە ئێران، لە گۆڕانکاری لە عێراق هاوکاری بکات و عێراق لە قەیرانی هەڵبژاردن تێپەڕێنێت. چونکە تورکیا و سعودیە، بەپشتیوانی کردن لە سوننەکان لە عێراق، بە شوێن لاوازکردنی شیعەکان و ناکارامەکردنی حکومەت لە بەغدان؛ بە هاوکاری ئەمریکا دەیانهەوێ ئامادەیی ئێران لە عێراق کەمڕەنگ بەکەنەوە. لە بەرئەوەی کێشەی ریشەیی بەغدا لە ئەمڕۆدا سوننەکان و کوردەکانن.
ئێمە شاهیدی چەند پرسێک بووین، کە بۆ کۆماری ئیسلامی ئێران جێگەی نیگەرانی و کولفەی بەدواوە بوو. دروستکردنەوەی پەیوەندی لە گەڵ کوردستان، دەتوانێ ئەم نیگەرانیانە لابدا و کولفەکان بۆ ئێران کەمرەنگ تر بکات. لەوانە ئەوەی، کە ئەردۆغان سەرەڕای بەڵێنی هاوکاری لە گەڵ ئێران بۆ داخستنی دەروازە سنورییەکانی لە گەڵ کوردستانی عێراق، پێچەوانەی ئەوە هەڵسوکەوتی کرد و رای گشتی دژی ئێران یەکخست و بەجۆڕێک فێڵی کرد و ئێرانی لە بەرامبەر کورددا دانا. مەسەلەی دووەم لە مەسەلەی خەیانەتی کەرکوک، یەکێتی نیشتمانی کوردستان، کە یەکەمین حزبی هاوپەیمانی ئێرانە، لە گەڵ قەیرانێکی گەورە بەرەوڕوو بووەوە و ئەگەر ئێران و پارتی دیموکراتی کوردستان، لە هەژموونی خۆیان لە کوردستان بەکارنەهێنن و پشتیوانی لێ نەکەن، یەکێتی نیشتمانی لە نەبوونی (غیاب) مام جەلال، دۆڕاوی یارییە سیاسییەکانی داهاتوو دەبێت و زۆرترین ناخۆشی بەشی کۆماری ئیسلامی ئێران دەبێ.
نێچیرڤان بارزانی، بە وریایی سیاسی و شێوازی دیپلۆماسی، توانی بە سەردانی وڵاتانی فەرەنسا، ئەڵمانیا، ئیتالیا و ئێران، گۆڕانکارییەکانی کوردستان بە باشی ئیدارە بدات و بە جۆرێک ئەندازیاری دیپلۆماسی بە قازانجی خەڵکی کوردستان و هاوکاری لەگەڵ درواسێکان (وڵاتانی دراوسێ) و بۆچوونی ئەوروپا بە کوردستان بخاتە قۆناغێکی نوێیەوە، تا هەموو “هەڕەشەکان بە هەل بگۆڕدرێن”؛ هەروەها سەردانی ناوبراو بۆ کۆڕبەندی داڤۆس لە سویسرا و دیداری دیپلۆماسی لە گەڵ سەرۆکی وڵاتانی جیهان، تەواوکەری ئەم پاکێجە دیپلۆماسییە دەبێ بۆ کوردستان.
ئەم سەردانە بووەتە هۆی نیگەرانی تورکەکان و سەرەڕای دژایەتی ئەوان لەگەڵ ئەم پەیوەندییە پڕڕەنگەی هەرێمی کوردستان و تاران، بەزووی نێچیرڤان بارزانی داوەتی ئەنقەرە دەکرێ، تا لە کێبڕکێ لە گەڵ ئێران کەم نەهێنن. چونکە سیاسەتی تورکیا لە راستای ئابوریدایە و زیادکردنی پەیوەندی ئابوری لەگەڵ کوردستان و ئاوەدانکردنەوەی موسڵ و ئامادەبوونی کۆمپانیاکانی تورک لە کێبڕکێ لە گەڵ کۆمپانیاکانی ئێران، ستراتیژی تورکیایە لە گۆڕانکاری داهاتوو لەگەڵ کوردستان.
