بەشی دووەم
لە کۆتایی بەشی ١ی پڕۆژەی “سڵاو رۆژھەڵات”، کە چەند رۆژ پێش بڵاوکرایەوە، پێنج پرسیاری خوارەوەمان لە سەر پلان و تێکۆشانی ئۆپۆزسیۆن ھێنا بوو. لە نووسینی ئەو بەشە لە پڕۆژەکەمان، تێدەکۆشین شیکردنەوەی زیاترمان ھەبێ بۆ پرسیارەکانمان، کە ئۆپۆزسیۆن:
-چی دەکا بۆ ئیدارەی بارودۆخ؟
-بەرنامەی پێڕاگەیشتنی چۆن دەبێ؟
-بۆ خۆیان لە گەڵ خۆیان چۆن دەبن؟
-وێکھەڵدەکەن یان تێکھەڵدەچن؟
-بە گشتی بۆشایی دەسەڵات چۆن پڕدەبێتەوە؟
روونکردنەوەیەک بەر لە شیکردنەوەی پرسیارەکان، کاتێک باسی ئۆپۆزسیۆن دێت، مەبەستمان ئۆپۆزسیۆنی کوردی رۆژھەڵاتی کوردستانە، نەک ئێران.
ئۆپۆزیسیۆنی رۆژھەڵات، دەکرێ بە سێ بەشی سەرەکی پێناسە بکەین:
– حیزب و رێکخراوە سیاسییەکان (دوور لە وڵات).
– خەڵکی سیڤیلی ناوخۆی رۆژھەڵات.
– رووناکبیرانی رۆژھەڵاتی، دیاسپۆرا!
ھەر چەند ھەرکام لەو سێ بەشە چاوەڕوانی کارایی زیاتریان لەوەی دیکە ھەیە، بەڵام دوو بەشی خەڵکی سیڤیل و رووناکبیرانی پەرتەوازەی ھەندەران، چاوەڕوانی زیاتریان لە تێکۆشانی حیزب و رێکخراوەکان ھەیە. ئەوەش بە سەرنجدان بە مێژوو، ئەزموونی تێکۆشانی حیزبەکان بێ گومان چاوەڕوانێکی رەوایە!
شیکردنەوە لە سەر ئۆپۆزسیۆن چی دەکا بۆ ئیدارەی وەزع؟
بەو جۆرە، کە لە بەشی چەند رۆژ پێشدا باسکرا، ئێمە لە ھاوبیرانی دیموکرات، پێمانوایە “دەبێ تا درەنگ نەبووە هەوڵ بۆ پلان و پڕۆژە و پلاتفۆڕمی گۆڕانکاریی نوێ بدرێ. بێ گومان کەوتنە ناو دۆخێکی نوێیەوە، بەبێ بەرنامە و پلان، جیا لە دەستەوستان، شتێکی دیکەی لێ چاوەڕوان ناکرێ”.
شیاوی باسە بگوترێ، کە چەند حیزبێک، کۆمەڵە کارێکیان لە ناوخۆو دەرەوە ئەنجامداوە و دەکرێ بگوترێ لە ھیچ باشترە، بەڵام وەڵامدەروە و پێشکەوتوو نییە. بە راوێژ نەکراوە و بۆچوونی گشتی لەسەر نییە.
جێی داخە حیزبەکان هەوڵ بۆ شاردنەوەی ئەو کارە کەمە دەدەن، کە خەریکن بیکەن. حاشاھەڵناگرێ و بەڵێ “دەبێ رێکخراو و تێکۆشانی ناوخۆ، نھێنی و شاراوە بمێنێتەوە. بەڵام دیاریکردنی پڕۆژەی جۆراوجۆر بۆ یەک بە یەکی جومگەکانی ئیدارەی وڵات لە کاتی دەستپێکردنی پڕۆسەی گۆڕان، کە دەبێ بگەیێندرێتە کۆمەڵانی بەرینی خەڵک و بەرچاوڕوونی ئەوە بدا، کە دەبێ چی بکرێ و چۆن ئەرکی نیشتیمانی خۆیان بە ئەنجام بگەیەنن، شتێکی ترە.
ھەر چەند نامانەوێ ئەو خزمەتە بچووکەش بە کەم بگرین و دەستخۆشی دەکەین لە پلانداڕێژەران و بەڕێوەبەرانی. بەو حاڵەش کۆکردنەوە، داڕشتن و بە سیستەماتیک کردنی پڕۆسەی ئیدارەکردن زۆر زۆر گشتگیرتر، ئاواڵە و ئاشکراترە لەوەی، کە ئەوان لەو قەوارە بچووکەدا ورووژاندوویانە.
بۆیە حەز دەکەین ئەوەمان لێ قەبووڵ بکرێ، کە خۆ خافڵاندن بە کارە بچووکەکانەوە، زیاتر دانیشتن بە ھیوای قەزاو قەدەرە، تا خەمخۆرییەکی نەتەوەیی.
درێژەی ئۆپۆزسیۆن چی دەکا بۆ ئیدارەی وەزع؟
تێکۆشانی ئۆپۆزسیۆن لە سێ بواردا دەرەتانی ھەیە و جێی چاوەڕوانییە:
– ناوخۆی کوردستان، زیاتر لە ٣٥ ساڵە رێژیم خەڵک دەگرێ، دەکوژێ، دوور دەخاتەوە و لە رێگای تۆڕە سیخوڕیەکانیەوە، بەربەستی بۆ تێکۆشانی حیزبەکان دروستکردووە. بۆیە تێکۆشان لەناوخۆدا، زۆر زۆر لاوازە و وەسف ھەڵناگرێ.
تێکۆشانی رۆژھەڵاتییەکان لە باشوور:
ئەو تێکۆشانە بە دایم لە ژێر ھەڕەشەی تێرۆرستی دایە. ھەروەھا بە تووندیی و رۆژانە کەوتۆتە، مەنگەنەی دیپڵۆماسی حیزبکانی باشوور و تاڕادەیەکیش حکومەتی ھەرێمی کوردستان و ئێرانەوە.
روونتر بگوترێ باشوور وەک جیران و بەرژەوەندی پارێزی دوو لایەنە، چاو لە ئێران دەکا.
لێکدانەوەمان بۆ ئەو دیپڵۆماسی یە چۆن دەبێ ببێ، بەڵام دەبێ ئەوە روون بێ، کە بۆ باشوور، ناکرێ بشمان حەوێنێتەوە و وەک ئێمەش بچێتە سەنگەری دژی ئێرانەوە. حکومەتی ھەرێم دەسەڵاتە و دەبێ وەک وڵاتان لە گەڵ جیرانەکانی ھەڵسوکەوت بکا. کەوابوو، دەبێ بەڵێین، دەستڕاگرتن و پشووی سیاسەتی تێرۆرستی ئێرانە، کە بووەتە ھۆی ئەوەی، کە حیزبەکان ئاوا بە ئاشکرا؛ ماڵ، حاڵ، بارەگا و شوێنی دیاریان ھەیە، دەنا لە و وەزعەش دا نەدەمانەوە.
ئێران ھەر کات بیھەوێ لە جێی خۆیان ھەڵیان دەکەنێ. ئەوەش بڵێین، مانەوە لەو وەزعەدا، چەشنێک لە سەنگەر گرتنە دژی دوژمن و جێی دەستخۆشییە. لەوەھا وەزعێک دا، چی دەکرێ و چۆن تێکۆشانی خەباتکارانە سەر کەوتن بە خۆیەوە دەبینێ، وەڵام روونە، کە کەم کار دەکرێ و تێکۆشان ئاوا سەرناکەوێ.
ئەگەر بە نییەتی پاکو بەرنامەی گشتگیر و ھیوا بە دواڕۆژی سەرکەوتن، یەکڕێزی پێک نەھێندرێ و گەشەی پێ نەدرێ. بەڵام ئایا ئەوە دەکرێ!؟ زۆر بە داخەوە ٢٥ ساڵی ژیانی ئۆردووگانشینی پێمان دەقەبووڵێنێ، کە رەوتی بیرکردنەوەی بەڕێوەبەری دژی نوێگەرایی و خۆپارێز لە حیزبەکان، بە پێچەوانەی ویستی ئارەزوومەندانی نەتەوەیی دەچێتە پێشێ و ناکرێ.
تێکۆشانی دەرەوەی کوردستان:
پێویستە بگوترێ دەستەی بەڕێوەبەری حیزب و رێکخراوەکان لە سەر کورسییەکی سێ پێچکە (پایە)-یی دانیشتوون. پایەی ناوخۆ و پایەی باشوورمان بە کورتی شیکردەوە. بەشی سێیەم یان پێچکەی سێیەم، تێکۆشانی دەرەوەی وڵاتە. ئەگەر لە سەر بنەمای ژمارە باس لە لایەنگر، پێشمەرگە، ئەندام، کادر و ئەندامانی رێبەریی و فەرماندە دوورە وڵاتەکان بکەین و بەشی دوویەمیش باس لە کوردانی نەتەوەیی و خاوەن ھەڵوێستی دەرەوەنشین بێنینە گۆڕێ، دەبینین ژمارەی خەڵکی ئاوارەی وڵاتان، دیاسپۆرا، چەند قاتی ژمارەی چالاکانی حیزب و رێکخراوەکانە لە باشوور.
بەڵام مخابن، حیزب و رێکخراوەکان بە ھیچ شێوەیەک نەیانویستووە، بەئەرکی خۆیان ئاشنا بن و سیستەم بە تێکۆشانی دەرەوە بدەن. باشە ئەی لێرەدا گرفتی کار لە کوێدایە؟ گرفتەکە ئەوەیە، کە بەو رێبەرییە سونەتی و خۆویستە، کە بە دایم لە هەوڵی ئەوەدایە، ھەموو کردەیەکی باش و بەرنامەیەکی نوێ و کۆپی بیری وڵاتانی دەرەوەی خەڵکی بە پەرۆش، لە بەرژەوەندی مانەوەی خۆیان لە دەسەڵات دا، بە ھیچ بگرن، ئاڵوگۆڕی ئەرێنی پێکنایە.
لە دەرەوە کۆبوونەوە دەگیریێ، سێمینار و کۆنفڕانسی حیزبی پێکدێ و کۆڕ و کۆمەڵی فەرھەنگی و کلتووریش بە زۆری ھەیە، بەڵام زۆربەی زۆریان خاوەن ستڕاتێژی نین و مەبەستی سەرەکی خەباتی شێلگیر لە دەرەوە ناپێکن. بەڵکە بە پێچەوانە لە سەر ویست و حەز و مەڕامی رێبەرایەتییەکان، لێرەو لەوێ دەکەونە، کێشە و ناکۆکی سازکردن و ئەو هێز و توانایەی، کە ھەیانە لەو مەیدانە بەرژەوەندی خوازە و یەکتر شکێنییەدا بەکاری دێنن.
ئەرک و تێکۆشانی دەرەوە زۆرن، کە بەشێکیان ئەوانەن، کە لە دەرەوە دەبوو لۆبی ھەبێ؛ کە نییە. لە دەرەوە، دەبوو پڕۆژەی ھەڵسووڕاندنی پڕۆگڕامی بووژانەوەی توانای ئابووری حیزبەکان ھەبوایە، کە نییە. لە دەرەوە دەبوو لە هێز و زانست و دۆستایەتی بەشێکی بەرچاوی ھێزی کوردی خاوەن بڕوانامەی بەرز و شارەزا لە دیموکراسی و سیستەمی کاری جیھانی کەڵک وەگیرابایە، کە نەکراوە. لەدەرەوە دەبوو، پیلان و جینایەتی رێژیم لە رێگای جۆراوجۆرەوە و سیستەماتیک لەقاو بدرایە، کە نییە. ئەوەش بووەتە ھۆی ناڕازیبوون و تەریککەوتنەوەی سەدان کەس لە خەڵکە بە ئەزموون، شارەزا و بە تواناکە.
لەسەر بنەمای باسی سەرەوە وەڵامی ئەو پرسیارەش، کە نووسراوە: بەرنامەی پێڕاگەیشتنی، ئۆپۆزسیۆن، چۆن دەبێ؟ روونە؛ ئۆپۆزسیۆنێک، کە بەو جۆرە ماوەتەوە، ناتوانێ بەرنامەیەکی روونی بۆ ئیدارەی دواڕۆژ ھەبێ.
بەڵگە ھێنانەوە بۆ وەڵامی ئەو پرسیارە لە ئاکامی تا ئێستای ئەو پرسیارەدا دەردەکەوێ، کە دەڵێ، بۆ خۆیان لە گەڵ خۆیان چۆن دەبن؟ ھەر دڵسۆز و نیشتیمانپەروەرێک سەرنج بداتە نێو خۆی یەک بە یەکی حیزبەکان وەک خۆیان و پێوەندی حیزبەکان لە گەڵ یەکتر دەبینێ، کە نە دڵ و دەروون و نییەتی یەک بەرنامەییان تێدا بەدی دەکرێ و نە دەشتوانن ئەو کارە بکەن. ھۆی سەرەکی ئەو حوکمەشمان ئەوەیە، کە لە بارودۆخی ئێستای بەڕێوەبەری حیزب و رێکخراوەکان دا، پاراستنی کورسی و بەرژەوەندی تاکەکەسی، کەوتۆتە پێش بەرژەوەندی گشتی و ئاوڕدانەوە لە دواڕۆژی جەماوەر.
لە سەر یەک ناوچەگەرایی، لاوازبوونی ئەدەبی سیاسی- تەشکیلاتی و بە گشتی بێ پرێنسیپی سیاسی، تا رادەیەکی زۆر حیزبەکانی خەوشدارکردووە و شوێنی نەرێنی کردۆتە سەر خۆشەویستی حیزب و رێکخراوەکان لە لای کۆمەڵانی بەرینی خەڵک.
جێی داخە، دەبێ بڵێین لە ژێر رووناکایی لێکدانەوەی تا ئێستامان و بە ھۆی ئەو دۆخەی ئێستا لە حیزب و رێکخراوەکانی رۆژھەڵات لە ئارادایە، حاشاھەڵناگرێ، کە پڕۆژەی تازە و تەشکیلاتێکی گشتگیر و یەکڕێزی نەتەوەیی بەدی ناکرێ.
بەر لە کۆتا گوتەمان، وەڵامی ئەو پرسیارە دەدەینەوە، کە حیزب و رێکخراوەکان، وێکھەڵدەکەن یان تێکھەڵدەچن؟
ئێمە پێمانوایە، کە کێشە خوڵقێنی، دژبەریکردن، و نەھێشتنی جیابیر لە نێو رێزی حیزبەکانی رۆژھەڵات، خراپتر لە باشوور دەبێ و باشتر نابێ. زۆر نموونە ھەیە باس بکرێ، کە چۆن لە ئاوارەییدا و زۆر جار پێج بۆ شەش ھەزار کیلۆمەتر دوور لە وڵات هەوڵدراوە، تێرۆری کەسی بکرێ و رێزەکانی حیزبەکان لە ناڕازییان پاک بکرێنەوە.
ئێمە پێمانوایە، کە کێشە خوڵقێنی، دژبەریکردن، و نەھێشتنی جیابیر لە نێو رێزی حیزبەکانی رۆژھەڵات، خراپتر لە باشوور دەبێ و باشتر نابێ. زۆر نموونە ھەیە باس بکرێ، کە چۆن لە ئاوارەییدا و زۆر جار پێج بۆ شەش ھەزار کیلۆمەتر دوور لە وڵات هەوڵدراوە، تێرۆری کەسی بکرێ و رێزەکانی حیزبەکان لە ناڕازییان پاک بکرێنەوە.
کۆتا گوتەمان ئەوەیە، کە بەو دۆخە، کە رێکخراوەکان ھەیانە، بە گشتی بۆشایی دەسەڵات چۆن پڕدەبێتەوە؟ ئەو پرسیارە وەڵامی روونی وای نییە، کە بخرێتە بەردەم رێکخراوەکان، بەڵکە ئەو پرسیارە جەوھەری ناوەڕۆکی پڕۆژە و پلان و پلاتفۆڕمی ئێمە (ھاوبیرانی دیموکراتە)، کە لە بەشەکانی داھاتوو دا دەیخەینە بەر دیدی رای گشتی.
تکایە چاوەڕوان بن.
سەرکەوێ یەکڕێزی ھێزەکانی کوردستان
بۆ پێشەوە بەرەو گەشەپێدانی بیر و سەروەرییەکانی کۆماری کوردستان
لە گەڵ رێزماندا
ھاوبیرانی دیموکرات ٣٠ی مانگی گوڵانی ٢٧١٨ی کوردی
