“دكتۆر به‌رهه‌م… نانبڕی گه‌وره‌ی گه‌له‌كه‌مان”
“ئایا دكتۆر به‌رهه‌م كه بودجه‌ی حیزبه ئۆپۆزسیۆنه‌كانی بڕی، ده‌توانێت بودجه‌ی پارتی و یه‌كێتیش ببڕێت؟”
راپۆرتی: رێبوار ره‌زا چوچانی
Facebook: rebwar raza chuchani
بەرهەم ئەحمەد ساڵح سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان، بڕیاری بڕینی بودجەی لایەنە ئۆپۆزسیۆنەكان و میدیا و رێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی دەدات، چاودێرێكی سیاسیش دەڵێت “ئەو بڕیارانەی سەرۆكی حكومەت، وای كردووە كابینەكەی وەك كابینەیەكی گەورەی نانبڕین ناوی ببرێ”.
دكتۆر بەرهەم ئەحمەد ساڵح سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان و جێگری دووەمی سكرتێری گشتی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان، كە خۆی وەك سیاسییەكی لیبرال دەناسێنێت و بۆ كابینەی شەشەم كە خۆی سەرۆكایەتی دەكات، دروشمی “كردار شەرتە”ی هەڵگرتووە، بەڵام وەك چاودێرانی سیاسی دەڵێن لەكردارەكانیدا دەردەكەوێت، بە كردار تۆڵە لەنەیارەكانی و هەموو ئەو كەسانە دەكاتەوە، كە رەخنەیان لێگرتووە، چونكە لەسەردەمی كابینەكەی ئەو و بە فەرمانی ئەو، بودجەی هەرسێ حیزبە ئۆپۆزسیۆنەكە و ژمارەیەكی زۆر لەدەزگا راگەیاندنەكان و رێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی بڕدرا، لایەنەكانی ئۆپۆزسیۆن پێیانوایە، ئەگەرچی هەردوو پارتە دەسەڵاتدارەكە (پارتی و یەكێتی) لەپشتەوەی بڕیارەكانی حكومەتەوەن، بەڵام بەرپرسیارێتی سەرەكی ئەو نانبڕینە، لەئەستۆی خودی دكتۆر بەرهەم ئەحمەد ساڵح سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستاندایە.
لەدوای خۆپیشاندانە جەماوەرییەكانی سنووری پارێزگای سلێمانی، كە لە رۆژی (17/2/2011) دەستی پێكردو تێیدا چەندین كەس كەوتنە بەر رێژنەی گوللەی پاسەوانەكانی لقی چواری پارتی و كوژراو و برینداری لێكەوتەوە، دواتر ماوەی دوو مانگ خۆپیشاندەران لەدەربڕینی ناڕەزایەتییەكانیان بەردەوام بوون، ئەمەش حیزبە دەسەڵاتدارەكانی ناچاركرد، كە لە رێگەی بەرهەم ئەحمەد ساڵح سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە، كۆمەڵێك بڕیار دەربكەن، بۆ سزادانی سەرجەم ئەو كەس و لایەنانەی كە وەك نەیاریان دەردەكەون، چونكە لە هەنگاوێكدا، دكتۆر بەرهەم ئەحمەد ساڵح، مونحەی تێكڕای ئەو دەزگا راگەیاندنانەی بڕی كە ستایشی كابینەكەی ناكەن، جگە لەوەش مونحەی رێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی و بودجەی هەرسێ حیزبە ئۆپۆزسیۆنەكەی بڕی.
دكتۆر سەباح بەرزنجی ئەندامی پەرلەمانی كوردستان، سەر بە فراكسیۆنی كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان رایگەیاند، ئەو بڕیارەی سەرۆكی حكومەت پێچەوانەی یاسایە و لە هەمانكاتدا پێچەوانەی عورفە كۆمەڵایەتییەكانی كوردیشە و لەگەڵ بنەماكانی شەریعەتی ئیسلامیشدا یەكناگرێتەوە، بەرزنجی گوتیشی “ئەو نانبڕینە پێشینەیەكی خراپە بۆ دەسەڵاتی كوردی، پێویستمان بەوە هەیە كە دەسەڵات پێش ئەوەی حساب بۆ خۆی بكات، داكۆكی لەئۆپۆزیسیۆن بكات، نانبڕین كاریگەری خراپی هەیە لەسەر متمانە و یەكڕیزی نەتەوەیی و باری سیاسی كوردستان و ئەوەندەی تر ناوبانگمان خراپ دەكات”، بەرزنجی گوتیشی “ئەم نان بڕینە تەنها فەرمانبەرەكە ناگرێتەوە، بەڵكو ماڵ و منداڵەكەشی دەگرێتەوە، ئەمەش تاوانە بەرامبەر منداڵانی كورد و ژنانی كورد”، ئەو ئەندامەی پەرلەمانی كوردستان، خوازیارە دەسەڵات واز لەو گوشارانە بهێنێت، دەشپرسێت “ئایا مەعقولە دەسەڵاتی خۆماڵی كوردی وا لە هاوڵاتیانی خۆی بكات؟ هەموو ئەو بڕیارانە پەیوەستن بە حكومەتەوە و سەرۆكی حكومەت بەرپرسیاری یەكەمە، پێویستە هەر خۆیشی چارەسەری بكات” .
بە كارهێنانی گوشار لەلایەن حیزبە دەسەڵاتدارەكان (پارتی و یەكێتی) و بەتایبەتی سەرۆكی حكومەت، لەبەرانبەر لایەنە ئۆپۆزسیۆنەكان، لەكاتێكدایە كە هەر خۆیان داوای ئاساییكردنەوەی بارودۆخەكە و ئەنجامدانی دانیشتنی پێنج قۆڵی دەكەن، بەڵام عارف روشدی ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان، لەبارەی بڕینی بودجەی حیزبە ئۆپۆزسیۆنەكانەوە گوتی “رەنگە حكومەت وا بیری كردبێتەوە، كە پێدانی بودجە بە حیزبەكان، بۆ راییكردنی كاروباری سیاسی و حیزبایەتی خۆیانە، رەنگە ئەو حیزبانە بودجەكەیان بەكارهێنا بێت بۆ هەندێك كاری توندوتیژی و لەو روانگەیەوە بێت كە بودجەكەیان بڕاوە”.
لەلایەكی ترەوە بە فەرمانی وەزارەتی ناوخۆ، موچەی پاسەوانی بارەگاكانی ئۆپۆزسیۆن بۆ ماوەیەك راگیرا، جەلال شێخ كەریم بریكاری وەزارەتی ناوخۆی حكومەتی هەرێمی كوردستان، راگەیاند “ئێمە كۆمەڵێك ناومان لایە و فەرمانی دەستگیركردنیان هەیە، كە بەشدارییان كردووە لەبەردبارانكردنی پۆلیس و دامودەزگا حكومییەكان، لەناو ئەو كەسانەشدا پۆلیسیان تێدایە، بۆیە موچەی پاسەوانی ئەو حیزبانە راگیراوە، چونكە هەر كەسێك بەناوی پۆلیسییەوە موچە وەربگرێت و پاسەوانی هەر شوێنێك بێت، بەشداری خۆپیشاندان و بەردگرتنە پۆلیسی كردبێت، ئەنجومەنێكی لێكۆڵینەوەی لەسەر دروست دەكەین، ئەو كەسانەش كە پۆلیسن و بەشداری خۆپیشاندانەكانیان كردووە و بەردبارانی پۆلیسیان كردووە، ناویان لەناو پاسەوانەكانی ئەواندایە”.
لایەنەكانی ئۆپۆزسیۆن پێیانوایە، ئەو بڕیارەی سەرۆكی حكومەت، هۆكارێكە بۆ قوڵتركردنەوەی گرفتە ناوخۆییەكان، ئەبوبەكر عەلی ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان دەڵێت “ئەو بڕیارەیان ئەوە دەسەلمێنێت، كە تا ئێستا بە مانای وشە ئێمە حكومەتمان نییە، یەكێتی و پارتیش تا ئێستا تەفاهومی رۆڵی ئۆپۆزسیۆنیان نەكردووە لەچوارچێوەی دۆخێكی تازەدا، بۆیە پەنا دەبەنە بەر بڕینی یارمەتییەك كە یاسای حیزبەكان پێدانی ئەو یارمەتییەی بە یاسایی كردووە، لەجیاتی ئەوەی لەساڵانی رابردوودا ئەو یارمەتیانە بە یاسایی بكەن و رێكی بخەن و لە دەستی حیزبە گەورەكان دەریبهێنن، كەچی لەكاتێكدا كە مونافەسەیەكی سیاسی دەبێت، خەڵك باسی چاكسازی و گۆڕانكاری دەكات، ئەوان نەك وەك مافێكی حیزبەكان سەیری بكەن، بەڵكو وەك ئامرازێكی فشار سەیری دەكەن”، ئەو ئەندامەی مەكتەبی سیاسی یەكگرتووی ئیسلامی، پێیوایە بڕیاری بڕینی بودجەی حیزبەكانی ئۆپۆزسیۆن، بەلای لایەنە ئۆپۆزسیۆنەكانەوە وەك سوكایەتی و ئیهانە سەیر دەكرێت، گوتیشی “بەهۆی بڕیارەكەوە جۆرێك لە بێمتمانەیی لەنێوان ئەو حیزبانە و هەردوو حیزبی دەسەڵات و حكومەتدا دروست دەبێت، وای لێدێت كە هەستێك دروست ببێت كە ئێمە لەدۆخی پێش حكومەتدا دەژین لەهەندێك رووەوە، نەك لەدۆخی حكومەتێكدا كە یاسای تێدایە و چوارچێوەی هەیە و مافەكان بە یاسایی دیاری كراوە و ململانێ و كێشمەكێشی سیاسی واناكات، كە دەستدرێژی بكرێتە سەر مافە یاساییەكانت و وەك كارتی سیاسی و فشار بەكاربهێنرێت، وەك ئەوە وابێت كە یارمەتی حیزبەكان دیوەخانانە بێت و بەو چاوەوە سەیری بكرێت”. دەربارەی هەڵوێستیان سەبارەت بە بڕینی بودجەكەیان، ئەبوبەكر عەلی گوتی “ئێمە چاوەڕێین بزانین دۆخەكە چی بەسەر دێت، دوای ئەوە هەرچی پێویست بێت دەیكەین، چونكە ئەمە وای كردووە جۆرێك لەپەستی و بێزاری دروست بكات، هەتا ئەگەر دایەلۆگیش لە سایەی ئەوەدا بێت، دایەلۆگێك دەبێت كە گەشبینی و جددی زۆر پێوە دیار نابێت”.
بڕینی بودجەی حیزبەكان، وا لێك دەدرێتەوە، كە دەسەڵات ئیرادەیەكی بەهێزی نییە بۆ چاكسازی، بۆیە وەك بەكارهێنانی گوشار لەسەر لایەنە نەیارەكانی خۆیان، پەنا بۆ نانبڕینیان دەبەن، بەڵام لایەنەكانی ئۆپۆزسیۆن رەتی دەكەنەوە، كە بەهۆی ئەو گوشارانەوە بتوانرێت رەوشەكە هێور بكرێتەوە، لەلایەكی ترەوە، كاردۆ محەمەد سەرۆكی فراكسیۆنی گۆڕان لەپەرلەمانی كوردستان، دەڵێت “ئەو بڕیارە دەریدەخات كە بە عەقڵییەتی ئەمنی تەماشای كێشەكان دەكەن و دەیانەوێت لەڕێگەی هێز و گوشارەوە چارەسەری كێشەكان بكەن، یەكێك لەو گوشارانەش كە پێشتر لەسەر تاكەكان دەیانكرد، ئێستە لەسەر حیزبەكانیش دەیكەن، تێڕوانینێكیشە كە پێیانوایە ئەو داهاتە موڵكی ئەو دوو حیزبەیە و بۆیان هەیە پارە بدەن بە خەڵك و بیبڕن”، كاردۆ ئەوەش دەخاتەروو، ئەو بڕیارە دەریدەخات، كە لەكوردستاندا یاسا سەروەر نییە بۆ هیچ ئاستێك “ئەوەش یەكێكە لەو ئاستانەی كە سەرۆكی حكومەت خۆی دەڵێت لەسەر بڕیاری هەردوو حیزبە ئەو بودجەیەم بڕیووە، كەواتە ئەمە حكومەتی هەردوو حیزبەكەیە و حكومەتی گشتی و هاووڵاتییان نییە”.
سەرۆكی فراكسیۆنی گۆڕان لەپەرلەمانی كوردستان، بۆ بنبڕكردنی بڕیارە حیزبییەكان بەسەر حكومەتەوە، دەڵێت دەبێت كار لەسەر پرۆژە چاكسازییەكەی ئۆپۆزسیۆن بكرێت، هاوكات سەرۆكی حكومەتیش بە بەرپرسیار دەزانێت لە دەركردنی ئەو بڕیارە، گوتی “ئێمە هەموومان دەزانین كە ئەم حكومەتە چۆن دەجوڵێتەوە و چی دەكات، بەڵام لایەنە یاساییەكەی لە ئەستۆی دەسەڵات و حكومەتدایە، ئەمە سەرۆكی حكومەتە كە بەرپرسیارە لەبەرانبەر سوێندەكەی خۆی و بەرپرسیارێتییەكەی خۆی، دەبێت بۆ هەموو لایەك وەك یەك بێت و یاسا پیادە بكات و حكومەت هی هەمووان بێت نەك لایەنی دیاریكراو”.
چاودێرێكی سیاسی پێیوایە، “لەسەردەمی كابینەكەی دكتۆر بەرهەم، زۆرترین خروقات كراوە بەرانبەر بە هاونیشتیمانیان”، ئەو چاودێرە سیاسییە كە پێیباش نەبوو ناوی ببرێت، گوتیشی “كاتێك سەرۆكی حكومەت بڕیار لەسەر نانبڕینی بەشێكی زۆری خەڵكی كوردستان دەدات، كە لەناو لایەنە ئۆپۆزسیۆنەكان و ئەو داو و دەزگایانەن كە مونحەكانیان بڕدراوە، بەمەش بەشێكی زۆری خەڵكی كوردستانی نانبڕ كردووە، بەمەش كابینەكەی دەبێتە كابینەیەكی گەورەی نانبڕین، بۆیە ئێستا لەناو كەوادر و هەوادارانی ئۆپۆزسیۆن و كارمەندانی رێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی بە سەرۆكی حكومەت دەڵێن نانبڕی گەورەی گەلەكەمان”. ئەو چاودێرە زیاتر گوتی “ئەم هەنگاوانەی سەرۆكی حكومەت دەینێت لەلایەكەوە دەبێتە هۆی پەكخستنی بزاوتە مەدەنیەكان و لە هەمەنكات دەنگی نارازی و بێزاری لە ئاست دۆخی سیاسی كوردستان زیاتر دەكات، لەو كاتەدا هەموو خەڵك چاوەڕێیە دۆخەكە هێور بكرێتەوە، بەرهەم ساڵح كەوتۆتە نانبڕینی ئۆپۆزسیۆن، بەمەش فشاریان لەسەر دروست دەكات، ئایا سەرۆكی حكومەت بیری چۆتەوە، كە ئەنجامی پاڵەپەستۆی زۆر، تەقینەوەیە بە رووی خۆیدا؟، ئایا ئەو نازانێ خەڵكێكی زۆر سەرچاوەی ژیانیان لەنێو كاری حیزبایەتی و راگەیاندن و رێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنییە؟ ئایا بەرهەم ساڵح دەتوانێ لەو بڕیارانەیدا عەدالەت پەیڕەو بكات، بۆ نموونە ئەگەر بودجەی ئۆپۆزسیۆنی بڕی، ئایا دەتوانێ بودجەی پارتی و یەكێتیش ببڕێت؟ یان ئەگەر بودجەی هەندێ كەناڵی میدیای بڕی، ئایا ئەی ئەو دەزگایانەی نزیكن لەخۆی پارە لە كوێ دێنن؟ ئەوانە ئەو پرسیارانەن كە سەرۆكی حكومەت وەڵامی مەنتقی پێ نییە”. چاودێرەكە گوتیشی “ئەو بڕیارانەی سەرۆكی حكومەت جگە لەوەی بە زیانی سەقامگیری كوردستان تەواو دەبێت، هاوكات زیانێكی گەورە لە خۆی دەدات، چونكە پێناچێت تەمەنی ئەو كابینەیە شەش مانگی دیكەی مابێت، پێویستە سەرۆكی حكومەت ئەوە لەبەر چاو بگرێ، كە پۆستەكەی بەجێهێشت، خەڵكێك هەبێت بڵێ خۆزگە ماوەكەی تریش دەدراوە بە تۆ، نەك خواخوایان بێت زوو بڕۆیت”.
له گۆڤاری سڤیله‌وه
