کوردستان پۆست لە سوید ٢٠٨٨٦٧ کرۆن و لە بەریتانیا 85 هەزار پاوەن غەرامە کرا
بەپێی بەڵگەکانی نوچەنێت سەرنوسەری کوردستان پۆست بۆ دادگا دەڵێت کوردستان پۆست ماڵپەڕێکی سیاسی نیە
سەرنوسەری کوردستان پۆست رەتی دەکاتەوە ماڵپەڕەکەی بەناسیاسی ناوبردبێت
سەنوسەری هاوڵاتی: سزادانی کوردستان پۆستمان بەهەواڵێکی لاوەکی زانی بۆیە بڵاومان نەکردەوە
نوچەنێت/ تایبەت
کوردستان پۆست کە وەک ماڵپەڕێکی کوردی لەدەرەوەی کوردستان پەخشی خۆی دەکات، بەزمانێکی توندو بەپێی قسەی چاودێرانیش زۆر کات لەدەرەوەی زمانی راگەیاندن، بابەتەکانی بڵاو دەکاتەوە، بەهۆی بڵاوکردنەوەی ئەو بابەتانەش تاکو ئێستا لە دوو وڵاتی دیموکراسی ئەو ماڵپەڕە سزادراوە و بە بڕێکی زۆر غەرامە کراوە، بەڵام سزادانی کوردستان پۆست لەلایەن راگەیاندنەکانی کوردستانەوە گرنگی پێنەدرا، شارەزاییەکی بواری میدیاش لە سوید دەڵێت، سزادان لە وڵاتە دیموکراسیەکاندا سەلماندنی ئەوەیە کە ئەو ماڵپەڕە بۆ بابەتەکانی بەزمانی راگەیاندن قسە ناکات و پشت بەبەڵگە نابەستێ، هەروەها دەشڵێت ئەگەر یاسای وڵاتانی دیموکراسی بەکارببرێت لە کوردستان، زۆر بەی میدیاکان دەبن بەژێر قەرزەوە، سەرنوسەری هاوڵاتیش پێی وایە سزادانی کوردستان پۆست بابەتێکی لاوەکی بووە بۆیە گرنگیان پێنەداوە.
لەبارەی بڵاوکردنەوەی بیرەوەرییەکانی تاڵەبانی، لەرۆژنامەی شەرقلئەوست، لەبابەتێکی کوردستان پۆستدا، هاتبوو کە تاڵەبانی لەبەرانبەر بڵاوکردنەوەی بیرەوەرییەکانی ٤ ملیۆن دۆلاری بەخشیوەتە رۆژنامەکە، شەرقلئەوسەت لەبەریتانیا، دادگا لەکوردستان پۆست دەگرێت و لە ئەنجامی پرۆسەی دادگایی کردنەکەدا، دادگا بڕیاری سزادانی کوردستان پۆست دەدات، بەبڕی ٨٥ هەزار پاوەن، ئەویش بەهۆی ئەوەی کوردستان پۆست هیچ بەڵگەیەکی یاسایی لەبەر دەست نەبووە، و دواتریش کوردستان پۆست رایانگەندبوو کە ئەو بابەتەیان لە ماڵپەڕێکی دیکەوە وەرگرتووە، بەڵام بەڕای شارەزایەکی کاری راگەیاندن بۆ نوچەنێت پێی وایە”وەها وەڵامێک بۆ دادگا نابێتە بەڵگەیەک”.
لەبارەی بڕیاری دادگای بەریتانیا، بە سزادانی کوردستان پۆست، ماڵپەڕی مەکتەبی بەریتانیای یەکێتی، بڵاوی کردبووە “پاش ئەوەی کەمال جەمال موختار (ئالان مەردینی) ووتارێکی بڵاو کردەوە لەسەر تۆڕی ئینتەرنێت، بە ناونیشانی (لەپێناو بڵاو کردنەوەی بیرەوەریەکانی(جەلال تاڵەبانی) . (4) ملیۆن دۆلاری بەخشیوەتە ڕۆژنامەی(شەرقلئەوسەد)” رۆژنامەکەو نوسەرەکانیان داوای یاسای لەسەر ئەو ماڵپەڕە تۆمار دەکەن و “چاپکەری ڕۆژنامەی (شەرقلئەوسەد) لەگەڵ دوو سەرنوسەر قەرەبووی ناوزڕاندنیان بە نرخی (85) هەزار پاوەن پێ بەخشرا، کە پارێزەرەکانیان لە(Carter Ruck) ئەم هەواڵەیان بڵاو کردەوە”.
قەرەبوی شەرقلئەوسەت و نوسەرەکانیان بەبڕیارێکی دادگابووە، کە دوای ئەوەی ئەو وتارە لە کوردستان پۆست بڵاوکراوەتەوە و پشتیان بەهیچ بەڵگەیەک نەبەستووە، جیا لەوەی کە دەڵێن لەماڵپەڕی تر وەرگرتووە، نوسەرانی ئەو رۆژنامەیەو رۆژنامەکەش لەدادگا بە تۆمەتی ناوزڕاندنیان داوای یاساییان لەسەر کوردستان پۆست تۆمارکردووە، هەر لەو هەواڵەی ماڵپەڕی مەکتەبی بەریتانیای یەكیتیدا هاتووە “بڵاوکراوەی (شەرقلئەوسەد) چاپی لەندەن کە بنکەکەیان لە ناوچەی (Holborn) ی لەندەن ە بڕی (20) هەزار پاوەنیان پێ بەخشرا لە سەر ناوزڕاندنیان لە لایەن (کوردستان پۆستەوە) لەلایەکی ترەوە سەرنوسەر (تارق ئەلحومەید) بڕی (30) هەزار پاوەن و (مەعەد فەیاد) بڕی (35) هەزار پاوەندیان وەرگرت لەسەر ناو زڕاندنیان و سەرنوسەری (کوردستان پۆست) (ئالان مەردینی) ناچار کرا کە (40) هەزار پاوەن بدات بۆ تێچوونی (خەرجییەکانی) دادگا”.
هەواڵەکەی مەکتەبی بەریتانیای یەکێتی ئەوەشی راگەیاندووە کە “دوای دەرچونی بڕیاری دادگا نوێنەری داواکارەکان (عادل ئەلیسی) ووتی ” ئەم تۆمەتە بە جۆرێک بوو کە هیچ دوودڵییەکمان نەبوو لە بە دوادا چوون بۆ پارێزگاری کردن لەو ناوبانگە باشەی کە ڕۆژنامەو نوسەرەکانمان هەیانە”.
هەر لەچوارچێوەی بابەتەکانی کوردستان پۆست، کە بەبێ بەڵگەی یاسایی بڵاوکراونەتەوەو بۆتە هۆی سزادانیان، دادگای سوید بڕیاری سزادانی کوردستاپۆستی داوە، بە بڕی ٢٠٨٨٦٧ کرۆنی سویدی، ئەویش بەهۆی بڵاوکردنەوەی بابەتێک لەسەر یەکێک لەکادیرەکانی پارتێکی رۆژهەڵاتی کوردستان، بەپێی ئەو بەڵگەنامەی دەست نوچەنێت کەوتووە کوردستان پۆست لەدادگای سویدیش هەمان ئەو قسە دەکات، کە لەباری بابەتەکەی شەرقلئەوسەت کردویانە، گوایە ئەوە بابەتی ئەوان نەبووەو وەریانگرتووە، لەو بەڵگەدا کە لەبەردەستی نوچەنێتدایە هاتووە”بەپێی قسەی کوردستان پۆست لەدادگای سوید، ئەو وتارەی کە لەسەری دادگایی دەکرێن، بەرلەوەی ئەوان بڵاوی بکەنەوە، لەزۆر جێگای تردا بڵاوکراوەتەوە”.
لەو بەڵگەنامەیەدا هاتووە”بەپێی زانیاریەکانی دادگا دوای هەڵسەنگاندێکی بەرپرسیارانە ئەو بابەتە دانراوە، بەشیک لە تێکستی ئەو بابەتەو لینکی بابەتەکە دانراوە، بەڵام دوای ئەوەی سکاڵاکار هەڕەشەی لە ئالان ماردینی کردووە، تێکستی هەواڵەکەو لینکەکە لادراوە، سکاڵاکار داوای لەکوردستان پۆست کردووە کە پێی بڵێن نوسەرەکە کێیە، ئالان مێردینی پێی وتووە کە ئەو نازانێ و گفتی پێدابوو وەڵامی بداتەوە، بەڵام سکاڵاکار ئەو بەڵێنەی ماردینی رەتکردۆتەوە”. و سکاڵای یاسایی تۆمار کردووە.
لەئەنجامی پرۆسەی دادگایی کردنەکەشدا، دادگای وڵاتێکی دیموکراسی وەک سوید بڕیار دەدات، بە سزادانی کوردستان پۆست. بەپێی ئەو بەڵگانەی کە دەست نوچەنێت کەوتووە، بەهۆی تۆمارکردنی داوای یاسایی ئەو کادرەی پارتەکەی رۆژهەڵاتی کوردستانەوە، بەتۆمەتی ئەوەی کوردستان پۆست ناوزڕاندنی پێکردووە، دادگای سوید بڕیاری سزادانی کوردستان پۆستی دەرکردووە، بە بڕی ٢٠٨٨٦٧ کرۆنی سویدی، لەو بەڵگەدا، کە دەستی نوچەنێت کەوتووە سزادانی مادی کوردستان پۆست بەپێی بڕیاری دادگا دابەشکاری بۆکراوە بۆ بڕی سزادانەکە کە” ئالان جەمال مێردینی دەبێت ٥٠٠٠٠ کرۆن بدات بە سکاڵاکار لەگەڵ زیادیەکەی “سو” بەگوێرەی یاسای زیاددی ساڵی ١٩٧٥ :٦٣٥ پەرەگرافی ٦ تا ئەوکاتی کە پارەکە دەدرێت، هەروەها دادگا بڕیاری داوە کە، ئالان جەمال مێردینی دەبێت ئەم بڕیارە لەماڵپەڕی کوردستان پۆستدا بڵاو بکاتەوە و زیاتریش دەڵێت، دەبێت ئالان جەمال مێردینی بەبڕی ١٥٨٨٦٧ کرۆن قەرەبوی مەسرەفی دادگای سکاڵاکەر بکاتەوە، لەو بڕە پارەیەش ١٥٢٥٠٠ کرۆنی هەقی پارێزەرە، لەگەڵ ئەو زیادەیەی کە بەپێی یاسای سود دەچێتە سەری لەرۆژی دەرچونی بڕیاری دادگاوە، تا رۆژی پارە پێدانەکە.
هەروەها دادگای سوید بریار دەدات کە، دادگای بەرایی بەگوێرەی یاسایی کۆمەکی یاسایی بڕی٥٨٤٥٠ کرۆن قەرەبوو دەداتە “یان کادیستید” کە بڕی ٥٢٥٥٥ کرۆنی قەرەبوی کاریەتی و بڕی ٣٧٨٠ کرۆنیش بۆ کاتی بەفیڕۆچویەتی و بڕی ٢١١٣ کرۆنیش خەرجی سەلماندنە، هەر لەو مەبلەغە پارەی کە ئالان مێردینی دەیدات بڕی ١١٢٦٧ کرۆنی هەقی باجی زیادەیە”.
ئەوەی جێگای سەرەنجە بەپێی ئەو بەڵگەیەی لەبەردەستی نوچەنێت دایە، سەرنوسەری کوردستان پۆست لەبەرانبەر دادگای سوید، ماڵپەڕەکەی وەک ماڵپەڕێکی ناسیاسی ناساندووەو کە ” ئالان مێردینی دەڵێت، کوردستان پۆست ماڵپەڕێکی سیاسی نیە، تایبەت بە کوردە و لەرووی ماڵییەوە خۆی مەسرەفی دابین دەکات”.
بەڵام سەرنوسەری کوردستان پۆست رەتی دەکاتەوە لەبەرانبەر دادگادا ئەو قسەی کردبێت و پێی وایە ئەوە هەڵەی وەگێڕەکانی دادگا بووە.
لایەنێکی تری ئەم پرسەر کەجێی هەڵوەستە لەسەرکردنە، بێدەنگی و بایاخپێنەدانی میدیاکانی کوردستانە بە وەها پرسێک. کاتێک کە باسی دیموکراسی و ئازادی رادەبڕین دەکرێت لەکوردستان، زۆرێک لە میدیاکان بەتایبەت ئەوانەی ناوی خۆیان دەنێن میدیای ئازاد، باسی نەبونی ئازادی رادەربڕین و کاری رۆژنامەوانی دەکەن لەکوردستاندا و زۆر کات تۆمارکردنی سکاڵا یاساییەکانیش کە لەلایەن دەسەڵاتەوە تۆمار دەکرێت، لەسەر رۆژنامەو رۆژنامەنوسان، وەک بەڵگە بەرچاوی دەخەن و بەبەشێک لەڕێگری ئازادی کاری رۆژنامەوانی باس دەکەن، بۆ ئەو مەبەستەش سزادانی رۆژنامەیەک بەبڕێک پارە لەکوردستان دەکەنە مانشێتی سەرەکی هەواڵ و لاپەڕەکانیان.
بەڵام ئەوەی جێی سەرەنجە هیچ کام لەو رۆژنامانەی کوردستان خۆیان لەقەرەی باسکردنی سزادانی کوردستان پۆست نادەن. شارەزایەکی بواری میدیا لە سوید، کەنەیویست ناوی بهێنرێت هۆکاری باسنەکردنی سزادانی ماڵپەڕی کوردستان پۆستی لەلایەن ئەو “رۆژانامەنەی ناوی سەربەخۆیان” لەخۆ ناوە وا بۆ نوچەنێت باسکرد کە پێی وایە”سێ مەبەست هەیە لەپشتی باسنەکردنی سزادانەکانی ماڵپەڕی کوردستان پۆست، کە بریتین لەوەی، یەکەم، مەبەستیانە ئەو باسکردنە لەسەر خۆیان نەکەوێ، چونکە ئەگەر ئەوان بڵێن ماڵپەڕێکی کوردی لە دوو وڵاتی دیموکراتدا سزا دراوە، قسەکانی پێشوی خۆیان هەموو دەخەنە ژێر پرسیارەوە، کە سزادانی رۆژنامەکانی کوردستانیان بەپێی یاسا، وەک بەڵگەی نەبونی ئازادی لەکوردستاندا باس کردووە، و بڵاوکردنەوەی ئەو هەواڵەش لەخزمەتی ئەزمونی کوردستاندا دەبوو، کە بەجدی بەزمانی ئەواندا هەست دەکەن ئەوان نایانەوێ خزمەتی ئەزمونی کوردستان بکەن و بەردەوام هەوڵی پێشاندانی سیمای نادیموکراسی کوردستان دەدەن، ئەگەر ئەوەش بخەنە روو ماڵپەڕێکی کوردی لە وڵاتانی دیموکراسی سزا دەدرێت، بۆخۆیان بەخوێنەرەکانیان دەڵێن ئەوە بەتەنها کوردستان و دەسەڵاتی ئەوێ نیە بەیاسا کار دەکات، بەڵکو لەهەموو دنیا کەناو زڕاندنت کرد سزا دەدرێت، بێگومان لەناوکوردا ئەگەر راستی لەخزمەتی خۆتدا نەبێ دانی پێدا نانێی”.
دووەم، مەبەستیان نییە خۆیان بخەنە ژێر قسەی ئەو سایتەوە، کە نەوەک وەک دەسەڵاتی کوردستان روبەڕوی قسەو رەخنەیان بکەنەوەو دواتر بڵێن لەسایتی ترمان وەرگرتووە.
سێیەم یان ئەوەتا شەراکەتێک لە ئامانج و ئەجێندا یان لەئاراستەی کاریاندا هەیە، پێیان خۆش نیە هاوبەشەکەیان سزا بدرێت، بەڵام من ئەگەری سێیەمم پێ لاوازترە لەوانی تر، چونکە ئەو هەواڵە لای خودی کوردستان پۆست بڵاوکراوەتەوەو بگرە زۆر پێشیان ناخۆش بووە و وەک غەدرێک لەخۆیان خستویانەتە ڕوو چ عەجەب ئەوانی کوردستان باسی ناکەن”.
ئەو شارەزای بواری راگەیاندن لەبارەی پاساوەکانی کوردستان پۆستیش بۆ دادگا وتی” سزادان لە وڵاتە دیموکراسیەکاندا سەلماندنی ئەوەیە کە ئەو ماڵپەڕە بۆ بابەتەکانی بەزمانی راگەیاندن قسە ناکات و پشت بەبەڵگە نابەستێ، ئەگەرنا لە وڵاتانی دیموکراسیدا بەڵگە بخەیتە روو هێز نیە رۆژنامەو راگەیاندن سزا بدات، بەڵام ئەوە پاساو نیە بۆ دادگا بڵێی بابەتەکەم لەسایتی تر وەرگرتووە، ئەگەر ئەوە بەڵگەیە بۆچی لەدادگای سوید ئەوەشیان وتوو دادگا وەک بەڵگە مامەڵەی لەگەڵ نەکرد، بۆیە پێم وایە ئەگەر لەدادگای بەریتانیاش یان هەر وڵاتێکی تریش ئەوە بڵێن نابێتە پاساو هەمان بڕیاری دادگای سوید دەدرێت، دادگای سویدیش دادگای دیموکراسی ترین وڵاتە، دادگای وڵاتێکە کە تێیدا هێزنییە بتوانێ رێگا لە ئازادی کاری رۆژنامەوانی بگرێت، ئەگەر بەڵگەی لەگەڵ بێت”.
هەروەها پێشی وابوو”ئەگەر بێت و هەمان ئەم دادگاو دادوەرانەی سوید لە کوردستان بونایە میدیاکان ئیستا لەتاو قەرزاری یاسا دەبوو دەرگاکانیان دابخەن، چونکە ئەگەر یاسای وڵاتانی دیموکراسی بەکارببرێت لە کوردستان، زۆر بەی میدیاکان دەبن بەژێر قەرزی سزادانەوە، لە وڵاتانی دیموکراسی وایە تۆمەت قبوڵکراو نیە”.
بەڵام لە بارەی گرنگی نەدانی میدیاکانی کوردستان بەو باسە کە لەکاتێکدا رۆژنامە ئەهلییەکانی کوردستان، هەواڵی کەمترین بڕی سزادانی رۆژنامەکانی کوردستانیان بەگرنگییەوە بڵاو کردۆتەوە، (کەمال رەئوف) سەرنوسەری رۆژنامەی هاوڵاتی لەلێدوانێکدا بۆ نوچەنێت، هۆکارەکەی بۆ ئەوە دەگێڕێتەوە، کە سزادانەکەیان بە رووداوێکی لاوەکی زانیوە و دەڵێت” كاتێك ئه‌و هه‌واڵه‌مان له‌سه‌ر كوردستان پۆست بڵاو نه‌كردۆته‌وه، مه‌به‌ستمان ئه‌وه نیه، بڵێین نابێت هیچ ره‌خنه‌یه‌ك له‌و سایته بگرین، به‌ڵكو بۆ ئه‌وه ده‌گه‌ڕێته‌وه كه به رووداوێكی لاوه‌كیمان زانیوه، چونكه زۆرجار هه‌واڵیشمان له‌سه‌ر خۆمان بڵاو نه‌كردۆته‌وه”.
لەگەڵ ئەوەی کە رۆژنامەکانی کوردستان، تۆمارکردنی داوا یاساییەکانی کوردستان، بە هەوڵی دەمکوتکردنی راگەیاندن ناو دەبەن، بەڵام خۆیان لەوە نادەن بەراوردی سکاڵاکانی سەر کوردستان پۆست و کوردستان بەیەک بکەن، سەرنوسەری هاوڵاتیش دەڵێت”ناكرێت غه‌رامه كردنی كوردستان پۆست و شكاته‌كانی پارتی به یه‌ك به‌راورد بكه‌ین، چونكه ئه‌وان به پێی یاسایی ئه‌وروپا غه‌رامه كراون، له سوێدیش رۆژنامه‌نووس نارفێنن، له رۆژنامه‌نووس نادرێت و رۆژنامه‌نووس ده‌سگیر ناكرێت، به‌ڵام لێره هه‌موو ئه‌و شتانه ئه‌كرێت”.
هەر لەدرێژەی بەدواداچونەکانی لەسەر ئەم پرسە، نوچەنێت دیمانەیەکی تایبەتی لەگەڵ سەرنوسەری کوردستان پۆست ئامادەکردووە و وەڵامی سەرجەم ئەو پرسانەو زۆرێکی تر لەپرسیارەکان دەداتەوە کە لەبارەی ماڵپەڕەکەیەوە ئاراستەی کراوە، بەم نزیکانە دەقی دیمانەکە پەخش دەکەین.
