بەهرە حەمەڕەش
بەدرێژایی مێژووی سیاسیی کورد، خەریکی حزب دروستکردن بووە، بەڵام هیچ یەک لەو حزبانە نەیانتوانیوە بگەنە ئامانجی دروستکردنی دەوڵەت، هەمیشە ئەو چەوساندنەوە و کارەساتانەی بەسەر کوردا دێن، هۆکارەکەی تەنیا بەوە دیاریکراوە کە کورد دوژمنی زۆرە، کەسیان بیری جیددیان لەوە نەکردۆتەوەم ئایا بۆ چێ هەمیشە دوژمنەکان دەرەقەتی کورد دێن و مێژووی کورد خۆی دووبارە دەکاتەوە.
لەسەر دەمی کۆتاییهاتنی دەسەڵاتی سوڵتانە عوسمانییەکانەوە، تا ئێستا کورد لەرێگەی حزبایەتییەوە سیاسەت دەکات، بەڵام لەرووی فیکر و مەعریفەوە نەک هەر نەگەیشتۆتە قۆناغی نەتەوەیەکی کامڵ و خاوەن ئامانج، بەڵکو هەمیشە بۆ سەرکەوتن بەسەر دوژمندا پشتی بەشەڕکردن و سەرکەوتن تەنیا لەمەیدانی جەنگ بەسەر دوژمندا بەستووە.
ئێستا سەردەمێکە کەبەرای شارەزایان، دەرفەتی باش بۆ دروستکردنی دەوڵەتی کوردی لەبارە، هەموومان دەبینین، کە رەتکردنەوەی دروستکردنی ئەو دەوڵەتە راستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ لەلایەن بەشێک لە حزبە کوردیەکانە و دژایەتی ئەم ئامانجەی کە ساڵەهایە کورد لافاوی خوێنی بۆ رشتووە، زۆر جار لەهی ئەو دەوڵەتە شۆڤێنیانە زیاترە، کە بەشەکانی خاکی کوردستانیان بەرکەوتووە، ئایا هۆکاری ئەوە تەنیا دابەشبوونی حزبەکانە بەسەر بەرەی رۆژهەڵات و رۆژئاوا، یان قەیرانی نەبوونی ناسنامەی نەتەوەیی و کامڵنەبوونی فیکر و کەسایەتی هوشیارە؟ هەوڵدان بۆ دروستکردنی دەوڵەت و دژایەتیکردنەکەشی لەلایەن حزبە کوردیەکانەوە، هەڕەمەکییە و تێگەیشتن و روانینێکی قووڵ لەئارادا نییە، چونکە کورد هێشتا خاوەن هزری بنیاتنانی نەتەوە نییە. نەبوونی ئەم هزرە کاریگەریی لەسەر تەواوی خەباتی چەکداری و سیاسی هەیە. بۆ چی لەخۆمان ناپرسین، بۆ چی کورد گەورەترین نەتەوەی بێ دەوڵەتە لەسەر زەوی؟ یان بۆ چی هەمیشە کورد دەگەڕێتەوە بۆ لای دوژمنەکەی و چێژ لەژێر دەستی وەردەگرێت؟ ئەگەر داگیرکاریش لەئارادا نەبێت خۆمان، خۆمان دەچەوسێنینەوە. قسەیەکی حاشا هەڵنەگرە کە هەمیشە دووبارە دەکرێتەوە، کورد هێشتا خاوەنی عەقڵیەتی كامڵی نەتەوەیی نییە.
لەبەر ئەوەی ئەو خەسڵەتانەی پێویستە لەنەتەوە یەکی زیندووداهەبن، وەکو یەك دەنگی و یەك ئامانجی، کورد بۆی گرنگ نەبووەو هێشتا نەهاتۆتە دی . هەموو سەرکردەو حزب و شۆڕشەکانی کورد، بە ئاشكرا و لێبڕاوانە دەوڵەتی نەتەوەیی و بیری سەربەخۆییان نەکردە ستراتیجی بزاڤی كورد و خواست و ئیرادەی تاکی کورد. ئەی تاکی کورد، کاتێک خۆی فکری ئازاد نییە و ئیرادەی ئازادکردنی فکریشی نییە، چۆن دەنگ بەبەرەو سەربەخۆیی چووندەدات و دروستکردنی دەوڵەتی بۆ گرنگ دەبێت ؟ کەسێک نەتوانێت فەزای بیرکردنەوەیەکی ئازاد، دوور لەچوار چێوەی ئایدۆلۆژیا و نەریتە باوەکان بۆ خۆی فەراهەم بکات، ئەو کەلتوورە هەڵتەکێنێت کەداگیرکار بۆی دروستکردووە، چۆن دەتوانێ بیر لەدروستکردنی خێزانێکی بەختەوەر و سەربەخۆ بکاتەوە. لەوێوە بۆ کۆمەڵگە و دەوڵەت. دروستکردنی دەوڵەت، بەر لەهەر شتێک پێویستی بەهوشیارکردنەوەی فیعلی تاکەکانی کۆمەڵگە هەیە.
هوشیاریەک کەدرک بەئازار و چەوساندنەوە بکات، نەک چێژی لێوەرگرێت. هوشیاریەک کە توانای رووخاندن و بنیاتنانەوەی تێدابێت و دوور لەرق و کینەو بردنەوەو دۆڕاندن بێت. هوشیارییەک کە لەرەهابوون دوور بکەوێتەوە و بەردەوام لەخۆتازەکردنەوە دابێت، چونکە لەهزری بنیاتناندا، رق و کینە جێی نابێتەوەو دەرفەت بۆ بیرکردنەوە لە رق نییە.
کاتێک تاک خۆی لەبیری دروستکردنی جوگرافیایەکی سەربەخۆ دانەبێت و لەرووی دەروونییەوە کۆیلایەتی و ژێردەستەیی تێنەپەڕاندبێت، چۆن دەتوانێت بیر لە دریاریکردنی جوگرافیایەک بکاتەوە بۆ دەوڵەت و خۆی وەک نەتەوەیەکی سەربەخۆی بێ کەموکورتی ببینێت، رەنگە وەک باوە و دەگوترێت ئەوە بەخەون ببینێت.
تاک ئینتیمای بۆ خاک نییە. ئەوە نیشانەی خراپی دەسەڵات نییە بەڵکو نا هوشیاری تاک بە سیاسەتوانانیشەوە لەم وڵاتە، پیشاندەدات. کۆمەڵگەیەک بیرکردنەوەی ئازاد نەبێت، چۆن بتوانێت درک بەهەوڵدان بۆ خۆناسین بکات، کاتێک میللەتێک هوشیار نەبێت چۆن دەبێتە خاوەن ناسنامە و شوناسی نەتەوەیی، کە کۆڵەگەی دروستکردنی دەوڵەتە.
بە روونی دەبینین کە میللەتی ئێمە ئەوەندەی سەرقاڵی روکەشە، ئەوەندە بیر لەرەهەندە رۆحی و ناوەکییەکانی ناکاتەوە کە دەتوانێت لەوێوە خۆی بناسێت. گەورەترین خواستی تاکەکان لەم کۆمەڵگەیە روکەشی رەتنەداوە و، هێشتا هەستەکردنی بە چەوساندنەوە نەگەیشتۆتە راددەیەک کە رای چڵەکێنێت، بیرکردنەوە لەدروستکردنی دەوڵەت لەوە هاکۆمەڵگەیەکدا گرنگی پێنادرێت، چونکە ئازادی و گۆڕانکاری بۆ کەسانێک گرنگ نییە کە لە حاڵەتی متبووندان. کورد خاوەنی زۆرترین داستان و ئەفسانەی قارەمانێتییە، بەڵام بیرمەند و رووناکبیری کەمە.
هەمیشە بۆ تێکۆشان بەرەو ئامانجەکانی لەجیاتی فکر، چەکی خستۆتە گەڕ، هەر لەبەر ئەوەشە کە ئەنجامی شۆڕشەکانی دامەزراندنی دەوڵەت و سەربەخۆیی هەمیشەیی نەبووە.
بۆ چی تائێستا کورد بەخاوەن بڕوانامە بەرزەکانیشیەوە، دروستکاری ناسنامەی سەربەخۆی نییە و بۆشی گرنگ نییە. خاوەن بڕوانامەکانی دکتۆراو پرۆفیسۆر و نووسەر و بەرپرس و تەنانەت رۆشنبیرانیش، بیر لەهەبوونی قەوارەیەک بۆ تاک ناکەنەوەو عەقڵیەتی خێڵ و عەشیرەتیان رەتنەداوە و هێشتا پاشگریناوەکانیان ناوی خێڵ و عەشیرەت و تایفەیە.
ئەمە بەبێ جیاوازی بۆ هەموو حزب و ئەوانە کەخۆیان بەجیاواز دەزانن. ناسنامەی نەتەوەیی، سەرەتا هەست کردن و خۆناسینی تاکو وابەستە بوونیانە بەبیرکردنەوەیەکی ئازاد و دروستکردنی ناسننامەیەک کە سەرەتا خۆیان خۆیانی پێدەناسن، ئەنجا پێی لە گشت جیابکرێنەوە، هەستکردن و درککردنی نەتەوە، بەشێوەیەکی ڕێک، دوور لەجیاوازی سوننەتی و فەرهەنگی و زمان.
