پۆست ــ داعش

دەڤەر/ کورد ل هەمبەر ناکۆکیێن دژوار

بەشێ سێهەم

رەوشا سونەیان/ ئالۆزی و ناکۆکی

ئیرۆ ل دەڤەرێ سێ جەمسەر “رۆلێ تورکیا، نفوزا ئیرانێ و ئەولەهیا ئیسرائیلێ” بەرچاڤ دبن، ل ڤێرێ پرسیارەک درست دبیت، گەلۆ رۆل و بەرژەڤەندیا عەرەبان ل کیڤەیە؟

ب ڤان پاشخانان تورکیا، سعوودیە و ئیرانێ، رۆل و دەستێوەردانەک گرینگ ل دەڤەرێ هەیە، تورکیا ژ دەرڤەی هێزێ/ “ل ڤێ داویێ برایێن موسلمان نەبیت”، ئالاڤەکێ دی یێ کارتێکرنێ ل سەر دەڤەرێ نینە، سعوودیە ژی ب ئیدیۆلۆژیەتا وەهابی گەلەک دەستێوەردان، گرۆپ و تەڤگەرێن تێرۆرێ بەرهەم ئیناینە. هەروەها ئیران ژی ب رێکا مەزهەبێ شیعی/ گۆتارا گیانی کارتێکرنێ ل سەر بەرەیا شیعی دکەت، چونکو ئیران خوەدان کولتورەکێ دێرن و دەولەمەندە، هەر ژ کەڤندا باندۆرا کولتورێ ئیرانێ “زەردەشت، مانیزم، میدی، ساسانی و…” ل سەر پاشخان و کاراکتەرێ دەڤەرێ/ تا ل سەر ئیسلامێ ژی هەیە. بەلێ تورکیا وەک گەلەکێ کۆچبەر هاتیە دەڤەرێ و کولتورێ هەی ژی د ناڤ ئیمپراتۆریا ئۆسمانی دا هاتیە بوهژین. ئیرانێ باندۆر ل سەر لەشکرێ عیراقێ هەیە، بەلێ تورکیا نینە، ئەگەر هەبیت ژی گەلەکا کێمە.

ل گۆر سەرپێهاتیا دیرۆکا ئۆلێ ئیسلامێ/ مەزهەبی سونی گەلەکێ توند و تیژە، بنێرە “ئەنفالا قورئان، ئەنفالا سەدام، قاعیدە، داعش و…” گشت ب دەستێ مەزهەبی سونی هاتینەکرن! ژ بەر ڤێ دیرۆکا دژوارا سونەیان، ئیرۆ هێدی ــ هێدی رۆژئاڤا روو ل شیعەیان “ئیران، سووریا، یەمەن و…” دکەت و پشت ددەتە مەزبی سونی. تاکو ئورۆپا ژی مەزهەبێ پرۆتستانت/ مارتن لوتەر درست نەبووی، گوهەرینێن مەزن ل ئورۆپا درست نەبوون، تا د ناڤ ئیسلامێ دا مەزهەبێ شیعی بهێز نەکەڤیت، دێ دیرۆکا ئیسلامێ هەر تێرۆر بیت. ل سەر ڤێ تێگەهشتنێ “سەرۆکا کۆمیتا پەیوەندیێن دەرڤەی یا کۆنگرسێ ئەمریکی ئەد رویس ل 2016.02.12 مولەت و دەستووری دایە ئیرانێ ئۆپەراسیۆنێن لەشکری دژی داعش ل عیراقێ بکەت”(1).

ب گشتی پشتی نەما داعش، دێ ئیران هێشتا پتر گرنگی و دەستێوەردانێ دەتە دەڤەرێ، ب تایبەتی پشتی مانا ئەسەد، لاوازبوونا سونەیان ل عیراقێ و سووریێ. ب ڤی ئاوایی میلیشاتێن ئیرانێ، ب ناڤێن جودا ل عیراق، سووریا، لبنان و یەمەنێ د خەباتێ دانە.

||

ب درێژیا دیرۆکا درستبوونا عیراقێ کورد و شیعەیان خوە وەک بەرهەلستکار دیتیە، ژ ڤێ دیرۆکێ ئەزموون وەرگرتینە، لێ سونەیان ئەو دیرۆک و ئەزموون نینە، لەورا سونە د ناڤبەرا مەزهەبێ سونی، ئیسلامی و عەرەبی دا هندا بووینە. هێشتا سونە ب ناڤێ تائیفە خوە ناس ناکەن، لێ کوردان کورداتی و شیعەیان شیعاتی ژ خوە را کرینە ناڤنیشان، ژ ڤێ بناڤکرنێ سونە زیانێ دبینن. کورد وەک نەتەوە دکارن تا رادەکێ هەڤبگرن و شیعە ژی وەک ئیدیۆلۆژیا شیعی/ ڤەگەر، لێ سونەیان د ڤێ هێلێ دا گەلەک پرسگرێک هەنە. سونە ژ چەند گرۆپ و ئیدیۆلۆژیێن جودا “زەلامێن ئۆلی، بزنزمان، شیوخ، تەکنۆکرات و عەشائێر” پێکدهێن، چونکو د ناڤ سونەیان دا هێشتا رۆل و دەسەلات شێخێن عەشیرەتان گەلەکا خورتە. ئەڤە ژی د پرسا هەڤگرتنێ دا دبنە کەلەم، چونکو ئەو ژی بەرژەڤەندیا خوە دخوازن، ئێدی سونە ژ سەرەکی پترن. سەرباری ل جوگرافیا سونەیان گەلەک نەتەوە، ئۆل و مەزهەب ژی هەنە، کو ئەڤە ژی تەڤنێ جڤاکێ وان تێکددەن.

گازندا سونەیان بۆچی کوردان پێشمەرگە و شیعەیان حەشدێ ملی ب ئاوایەکێ فەرمی هەیە، حەشدێ ملی کۆپیەکا پاسدارانە و ژ بەر لاوازبوونا لەشکری و ئەلترناتیڤێ هەبوونا سونەیا د ناڤ لەشکرێ عیراقێ دایە. لێ سونەیان حەشدێ نەتەوەی ب ئاوایەکێ فەرمی نینە؟! “ئەسیل نوجێفی ل شووباتا 2016 حەشدێ نیشتیمانی ب ئالیکاریا تورکیا دامەزراند، کو ژ 6 هزار کەسان پێک دهێت”(2). پشتی هاتنا داعش گەلەک ژ سونەیان ژ ترس یان ب حەز دەست ژ رێزێن لەشکرێ عیراقێ بەردا و چوونە ناڤ رێزێن داعش، ئەڤ ڤالاتیە ب لەشکری شیعەیان هاتە پرکرن. پشتی نەمانا داعش دێ حەشدێ ملی ل سەر کیستێ لەشکرێ عیراقێ بهێز کەڤیت، ئێدی ئەو سەنگا کوردا و شیعان هەیە، سونەیان نینە! ب ڤی ئاوایی عەرەبێن سونە ل سالا 2003 و 2016 دوو شکەستن خوارن.

رەوشا ئاراندنا سونەیان وەک جەماوەر گەهشتیە هندێ، هەر لایێ پشتگیریا بەغدا بکەت، ئەو پشتگیریا شیعەیان دکەت! ل گۆر راپرسیان 13% ژ سونەیان باوری ب دەسەلاتا بەغدا وەک شیعە هەیە. منیر هاشم دبێژیت: “ئەز ل 5 زیندانان گەریام، %90 ژ گرتیان سونە بوون”(3). سەرباری ئەو سونەیێن ژ بەر داعش کۆچ بووین و ئەوێن دگەل داعش ماین، ئەڤە ژی دێ پشتی داعش بنە ئارێشە. ب گشتی سونەیان باوری ب بەغدا وەک دەسەلاتا شیعان ناهێت، دیارە ژ مێژە کوردان ئەو باوری نەمایە، ل سەر ڤان پاشخانان عیراقەکا یەکگرتی ناهێتە ئاڤاکرن.

گەلەک چاڤدێر ئالۆزیا داگیرکرنا عیراقێ/ 2003 ئەمریکا و داگیرکرنا هەرێما سونان/ 2014 داعش وەکهەڤ دبینن، چونکو پشتی نەمانا داعش دێ ژ نوو برین هێنە ڤەکرن و دێ تراژیدیا وان ژانا ڤەکێتەڤە. بنێرە تا نوکە شیعە مژوولێ هەلکێشانا رەهێن بەعسیان بوو، لێ دڤێت ئێدی مژوولێ هەلکێشانا رەهێن داعشان بیت، ئانکو هێشتا برینا بەعسیان ئێخستە دلێ شیعان سارێژ نەببوو، برینا داعش/ سپایکەر هاتەسەر. ئێدی پشتی کەتنا عیراقێ رەوش چەوان ئالۆزبوویە، دێ وسان پشتی نەمانا داعش ژی ناکۆکی و پرسگرێک پەیدابن. هەروەک چەوان پشتی نەمانا سەدام/ 2003، ناکۆکیێن مەزن د ناڤبەر/ ل ناڤ هەرسێ مالێن کوردی، سونی و شعی دا درستبووین.

ب گەلەمپەری ژێرخانا هەلوەشیای، بێهیڤیبوون و بێپاشەرۆژ تەڤ ئیرۆ یان سوبە دێ راستی دوورهێلا عیراقێ هێن. ڤێ رەوشا خرابا عیراقێ تۆرە و زیبوون سەردەستێ کاراکتەرێ مرۆڤێ دەڤەرێ کریە، ئەڤە ژی بۆ تەڤنێ جڤاکی خالێن نێگاتیڤن. د ڤێ نیڤسەدەیا دەربازبووی دا، کاراکتەرێن گەلێن ڤێ دەڤەرێ گەلەک لاوازبووینە، هەستا ژێیاتی و نەتەواتی وەک پرۆسێسا هەڤوەلاتیبوونێ تا بێژی قەلسبوویە، لەورا نکارن ل پاشەرۆژەک نزیک گوهەرینێن بەرچاڤ ل ڤی وەلاتی بکەن. ئەڤ گەلە نکارن ب دەنگەکێ بلند سمفۆنیا پێکڤەژیانێ لێدەن، چونکو تەڤنێ پێکهاتێن ئۆلی، مەزهەبی و نەتەوەیی وەک جڤاک هاتیە تێکدان. ب سەرهەڤ عیراق ب تەڤ پێکهاتێن خوەڤە نوکە وەک مریەکی‌یە، تا رادبیتە سەرپێیان دەم و کار دڤێت.

ب کورتی، کەتنا داعش گۆرزەکێ مەزنە بۆ بەرەیا سونەیان/ تورکان، لەورا دێ پشتی داعش سونە پتر باجێ دەن و ل داویێ چەند بەرەکی کەڤیتە ناڤ رێزێن وان.

ب ئەنجام داعش و رەوشا ئالۆزا دەڤەرێ باندۆرەکا نێگاتیڤ ل سەر کاراکتەرێ مرۆڤێ دەڤەرێ کر، لەورا حکوومەتێن بهێن، ل هەڤلێر یان بەغدا دێ گەلەک قەلس و لاواز بن.

ژێدەر

^[1]) عادل القاضي/ تقریر ـــ المیلیشیات الطائفیة/ الخطر القادم بعد داعش ـــ بنێرە مالپەرێ: http://all4syria.info/Archive/198967.

²⁾ عادل القاضي/ تقریر. ژێدەرێ بەرێ.

³⁾ عادل القاضي/ تقریر. ژێدەرێ بەرێ.